تمام آسیب های هنگام ورزش + تشخیص + درمان
![[تصویر: sport_traumotology411.jpg]]()
قفسه سینه
وارد آمدن آسیب به قفسه سینه می‌تواند قسمتی از دنده‌های شکسته شده را از سایر قسمت‌های قفسه سینه جدا کند و حالتی به نام «قفسه سینه مواج» ایجاد کند. این قسمت جدا شده، در زمان دم به داخل کشیده می‌شود و در بازدم، رو به خارج حرکت می‌کند. این تنفس «متناقض» باعث ایجاد مشکلات تنفسی شدید می‌شود. شکستگی دنده‌های پایینی می‌تواند به اعضای داخلی (مثل کبد و طحال) آسیب برساند و خونریزی داخلی ایجاد کند.
تشخیص
بسته به شدت آسیب، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد تیز (غیرگنگ) در محل شکستگی
درد در تنفس عمیق
تنفس کم‌عمق
یک جراحت باز روی محل شکستگی که احتمالاً صدای «مکش» هوا از طریق این جراحت به داخل حفره قفسه سینه را می‌شنوید.
تنفس «متناقض»
نشانه‌هایی از خونریزی داخلی و شوک.
اهداف
نگه داشتن دیواره قفسه سینه
فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان
۱) در مورد شکستگی دنده‌ها، با استفاده از یک آویز اندام بالایی ، دست را ثابت نگه دارید و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. اگر جراحت نافذ قفسه سینه وجود دارد، مصدوم را به سمت آسیب‌دیده خم کنید، روی زخم را بپوشانید و لایه پوششی را از ۳ طرف محکم بچسبانید .
احتیاط!
اگر مجبور هستید که مصدوم را در وضعیت بهبود بگذارید، وی را روی سمت آسیب‌دیده قرار دهید. این وضعیت به ریه سالم اجازه می‌دهد که با حداکثر ظرفیت کار کند.
۲) به مصدوم کمک کنید تا در یک وضعیت متمایل به سمت آسیب‌دیده که در آن احساس راحتی بیشتری می‌کند، قرار بگیرد. دست سمت آسیب‌دیده را با یک آویز بالا نگهدارنده ثابت نگه دارید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
*****************************************************
آسیب ستون فقرات
روش ایجاد آسیب، مهم‌ترین شاخص است. در صورتی که نیروهای غیرطبیعی به پشت یا گردن وارد شده باشند (به خصوص اگر مصدوم از اختلال حس یا حرکت شاکی باشد)، همواره به آسیب ستون فقرات مشکوک شوید. اگر در حادثه موردنظر، مصدوم شدیداً به جلو و عقب خم شده یا ستون فقرات دچار پیچش شده است، باید فرض کنید که او مبتلا به آسیب ستون فقرات است. خصوصاً باید دقت کنید که همواره از حرکت دادن غیرضروری سر و گردن، اجتناب کنید. اگرچه آسیب نخاع ممکن است در غیاب صدمه به مهره‌ها روی دهد، شکستگی ستون فقرات به شدت این خطر را افزایش می‌دهد. مناطقی که بیش از سایر نقاط آسیب‌پذیر هستند، عبارتند از استخوان‌های گردن و کمر.
ساختار ستون فقرات نخاع توسط مهره‌ها (استخوان‌های پشت) محافظت می‌شود. وارد آمدن آسیب به یک مهره یا یک دیسک بین مهره‌ای ممکن است به ریشه‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند یا به خود طناب، صدمه برساند.
تشخیص
اگر مهره‌ها آسیب ببیند.
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- درد در گردن یا پشت در محل آسیب؛ ممکن است سایر آسیب‌های دردناک‌تر، این درد را مخفی کنند.
- وجود حالت پلکانی، نامنظمی یا انحراف در انحنای طبیعی ستون فقرات
- حساسیت در پوست روی ستون فقرات اگر نخاع آسیب ببیند، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- از دست دادن حس یا حس غیرطبیعی (مثلاً احساس سوختن یا گزگز و مورمور). مصدوم ممکن است ذکر کند که اندام‌هایش خشک، سنگین یا فاقد مهارت‌های گذشته هستند.
- از دست دادن کنترل مثانه و یا روده
- مشکلات تنفسی
برخی از علل آسیب ستون فقرات
هریک از شرایط زیر باید وجود آسیب احتمالی ستون فقرات را به شما هشدار دهد:
- سقوط از ارتفاع
- سقوط به دلیل عدم داشتن مهارت حین ورزش‌هایی مثل ژیمناستیک یا آکروبات
- شیرجه زدن به داخل یک استخر کم‌عمق و برخورد با کف آن
- پرتاب شدن از روی اسب یا موتورسیکلت
- کاهش ناگهانی سرعت در داخل یک وسیله نقلیه
- افتادن یک جسم سنگین به روی بدن
- آسیب به سر یا صورت
اهداف
پیشگیری از آسیب‌های بیشتر
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
احتیاط!
مصدوم هوشیار است
۱) به مصدوم اطمینان خاطر بدهید و به او توصیه کنید که حرکت نکند. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
۲) پشت سر مصدوم زانو بزنید. دو طرف سر مصدوم را محکم بگیرید به طوری که دستان شما روی گوش‌های او قرار بگیرد. گوش‌ها را کاملاً نپوشانید (مصدوم باید همچنان قادر به شنیدن سخنان شما باشد). سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید. کم‌ضررترین وضعیت سر در یک مصدوم مشکوک به آسیب ستون فقرات، همین حالت است.
هشدار!
اگر مشکوک به آسیب گردن هستید، از یک امدادگر بخواهید که در زمانی که شما سر مصدوم را در وضعیت خنثی نگه داشته‌اید، چند پتو، حوله یا لباس لوله شده را در دو طرف سر او قرار دهد. تا زمانی که نیروهای خدمات پزشکی اورژانس مسؤولیت را بر عهده بگیرند، همچنان سر و گردن مصدوم را در تمام لحظات ثابت نگه دارید.
۳) همچنان سر مصدوم را تا رسیدن نیروهای خدمات پزشکی اورژانس و قبول مسؤولیت توسط آنها و بدون توجه به مدت زمانی که ممکن است این کار طول بکشد، در وضعیت خنثی نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کند.
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسی
در صورت لزوم، احیای مصدوم
پیشگیری از صدمات بیشتر نخاع
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
مصدوم بی‌هوش است
۱) پشت سر مصدوم زانو بزنید. با قرار دادن دستان خود روی گوش‌های مصدوم، دو طرف سر او را محکم بگیرید. سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید.
۲) در صورت لزوم، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی مصدوم را باز کنید. دستان خود را در دو طرف سر طوری قرار دهید که نوک انگشتانتان روی زاویه فک قرار بگیرید. فک را به آرامی بالا بکشید تا راه تنفسی باز شود. دقت کنید که گردن مصدوم را جابه‌جا نکنید.
۳) تنفس مصدوم را کنترل کنید. اگر وی نفس می‌کشد، همچنان سر او را نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که با مرکز اورژانس تماس بگیرد و آمبولانس درخواست کند. اگر تنها هستید و مجبورید برای تماس با مرکز آمبولانس، مصدوم را ترک کنید و یا اگر امکان بازماندن راه تنفسی در مصدوم وجود ندارد، باید قبل از ترک مصدوم، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید.
مورد خاص
روش چرخاندن مثل الوار
در صورتی که مجبور هستید مصدوم مبتلا به آسیب ستون فقرات را بچرخانید، باید از این روش استفاده کنید. بهترین حالت برای انجام این روش، حضور ۵ امدادگر است اما این حرکت را ۳ نفره هم می‌توان انجام داد. در حالی که سر و گردن مصدوم را ثابت نگه داشته‌اید، از امدادگران بخواهید که به آرامی اندام‌های او را به حالت مستقیم درآورند. سپس، با اطمینان از اینکه همه (هماهنگ) با هم کار می‌کنند، امدادگران را هدایت کنید تا مصدوم را بچرخانند. در تمام لحظات، سر، تنه و انگشتان پای مصدوم را در یک خط مستقیم نگه دارید.
۴) اگر مصدوم نفس نمی‌کشد و نشانه‌های گردش خون وجود ندارند، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (مبحث « اقدامات نجات‌دهنده حیات » را ببینید). اگر مجبور هستید که مصدوم را بچرخانید، از روش چرخاندن مثل الوار استفاده کنید.
۵) تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
*****************************************************
درد پشت
درد ممکن است در خود ستون فقرات یا عضلات و رباط‌های اطراف آن بروز کند. در اکثر موارد، درد پشت ناشی از یک مشکل جزیی است. با این حال، درد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی باشد.
علت درد پشت
شایع‌ترین علت درد پشت عبارت است از کشیدگی بیش از حد رباط‌ها یا عضلات در نتیجه سقوط یا فعالیت طاقت‌فرسا. سایر علل شایع درد پشت عبارتند از: آسیب‌های «شلاقی» (که منجر به درد گردن می‌شوند) و بارداری و عادت ماهیانه (که کمردرد ایجاد می‌کنند). علل خطرناک‌تر عبارتند از: آسیب دیدن یک دیسک در ستون فقرات (که ممکن است نخاع یا اعصاب را تحت فشار قرار دهند یا آنها را تحریک کند) و بیماری کلیه. در صورتی که درد پشت با مواردی مثل گرفتگی عضلات، تب، سردرد، استفراغ، تهوع، اختلال هوشیاری، بی‌اختیاری (ادرار یا مدفوع) یا هرگونه از دست دادن حس یا حرکت همراه باشد، مراجعه به پزشک ضرورت خواهد داشد.[/b]
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد مبهم تا شدید در پشت یا گردن که معمولاً با حرکت تشدید می‌شود.
دردی که به داخل اندام‌ها منتشر می‌شود و احتمالاً با گزگز و مورمور و کرختی همراه است.
گرفتگی عضلات که سبب می‌شود گردن یا پشت به حالت سفت یا خم شده درآیند.
حساسیت در لمس عضلات
اهداف
تسکین دادن درد.
در صورت لزوم، درخواست کمک پزشکی..
احتیاط!
اگر مصدوم درد شدید در پشت دارد، به او کمک کنید تا دراز بکشد و با یک پزشک تماس بگیرید.
۱) به بیمار توصیه کنید که روی یک سطح مسطح (یا روی زمین یا روی یک تشک سفت) در راحت‌ترین وضعیت ممکن دراز بکشد.
۲) به بیمار توصیه کنید که در حد توان، بی‌حرکت بماند تا درد تسکین پیدا کند. به بیمار کمک کنید تا قرص‌های ضددرد خود را بخورد. اگر علایم پایدار بودند، با پزشک خود تماس بگیرید و یا بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
درد گردن
شما می‌توانید با استفاده از یک روزنامه تا شده که با یک باند یا روسری پوشیده شده باشد، یک گردنبند موقت بسازید و (به کمک آن) درد گردن را بهبود ببخشید. مرکز این گردنبند را در جلوی گردن بیمار و در زیر چانه قرار دهید. دو انتهای آزاد (گردنبند) را به دور گردن بیمار بچرخانید و در جلو گره بزنید. مطمئن شوید که تنفس مختل نشده باشد.
مدال:
کمک به فرد دچار تروما به سر
تروما به سر
آسیب به سر عبارت است از ضربه به سر، همراه با یا بدون از دست دادن هوشیاری یا سایر علایم قابل مشاهده. بسته به ماهیت ضربه، زخم‌های سر ممکن است باز یا بسته باشند.
تمام آسیب‌های سر، جدی هستند و نیاز به ارزیابی مناسب دارند چون ممکن است به اختلال هوشیاری منجر شوند. آسیب‌های سر می‌توانند با آسیب به بافت مغز یا رگ‌های خونی داخل جمجمه و یا شکستگی جمجمه همراه باشند. آسیب سر می‌تواند سبب تکان مغزی شود که عبارت است از یک دوره کوتاه بی‌هوشی و سپس به دنبال آن، بهبود کامل. بعضی از آسیب‌های سر منجر به فشردگی مغز می‌شوند که تهدیدکننده حیات است.
توانایی شناخت نشانه‌های احتمالی فشردگی مغز و به ویژه، سطح پاسخ‌دهی بدترشونده، بسیار حایز اهمیت است. یک جراحت سر باید توجه شما را نسبت به یک صدمه زمینه‌ای عمقی‌تر (مثل شکستگی جمجمه) که می‌تواند جدی باشد، جلب کند. همچنین امکان دارد خونریزی در داخل جمجمه رخ دهد و منجر به فشردگی مغز شود. نشت مایع زلال یا خونابه از گوش یا بینی، نشانه‌ای از یک آسیب جدی است. در مورد تمام مصدومانی که دچار آسیب به سر شده‌اند، باید فرض کرد که آسیب گردنی (نخاعی) هم وجود دارد و به درمان آن پرداخت .
هشدار!
سر مصدوم را به دلیل خطر آسب گردنی (نخاعی)، بسیار با دقت حرکت دهید. راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید و تنفس را کنترل کنید. اگر وضعیتی که مصدوم را در آن حالت یافتید، مانع از باز کردن راه تنفسی می‌شود و یا شما نمی‌توانید راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید، مصدوم را در وضعیت بهبود قرار دهید. اگر به نیروهای کمکی دسترسی دارید، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده کنید.
تکان مغزی
مغزی می‌تواند آزادانه حرکت مختصری در داخل جمجمه داشته باشد و بنابراین در اثر ضربه به سر، مغز ممکن است «تکان بخورد». این حالت را تکان مغزی می‌نامند. حوادث رانندگی، آسیب‌های ورزشی، سقوط و ضرباتی که در زد و خورد به فرد اصابت می‌کنند، از شایع‌ترین علل تکان مغزی هستند. تکان مغز سبب بروز اختلال منتشر اما موقت در فعالیت طبیعی مغز می‌شود. با این حال، تکان مغزی معمولاً با هیچ صدمه پایدار مغزی همراهی ندارد. مصدوم ممکن است دچار اختلال هوشیاری شود اما این حالت فقط مدت کوتاهی (معمولاً فقط چند دقیقه) طول می‌کشد و به دنبال آن، بهبود کامل وجود دارد. بر اساس تعریف، تشخیص تکان مغزی تنها زمانی مسجل می‌شود که مصدوم به‌طور کامل بهبود یافته باشد. اگر علایمی مثل سردرد یا تاری دید در مصدومی که دچار تکان مغزی شده است، بعداً ظاهر شوند، باید وی را تحت کنترل قرار داد و به او توصیه کرد که به پزشک مراجعه کند.
تشخیص
دوره کوتاهی از اختلال هوشیاری به دنبال وارد آمدن یک ضربه به سر. ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
گیجی یا تهوع در زمان به هوش آمدن.
از دست دادن حافظ نسبت به تمام حوادثی که در زمان حادثه یا بلافاصله پیش از آسیب رخ داده‌اند.
سردرد خفیف و منتشر.
نحوه ایجاد تکان مغزی
تکان مغزی معمولاً در اثر وارد آمدن یک ضربه به سر روی می‌دهد. این ضربه سبب «تکان خوردن» مغز در داخل جمجمه می‌شود که به اختلال موقت کارکرد مغز منجر می‌شود.
اهداف
اطمینان حاصل کردن از به هوش آمدن کامل و بی‌خطر مصدوم
واگذاری مسؤولیت مراقبت از مصدوم به یک فرد مسؤول
در صورت لزوم، درخواست کمک پزشکی
هشدار!
اگر مصدوم به‌طور کامل به هوش نیامد و یا پس از بهبود اولیه، سطح پاسخ‌دهی وی رو به وخامت بود: با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
احتیاط!
تمام مصدومانی که دچار آسیب سر شده‌اند، باید از جهت آسیب گردنی هم تحت مداوا قرار بگیرند .
۱) از اقدامات درمانی مربوط به اختلال هوشیاری پیروی کنید.
۲) علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید. حتی اگر به‌نظر می‌رسد که مصدوم بطور کامل به‌هوش آمده است، وی را از نظر بدتر شدن سطح پاسخ‌دهی، تحت نظر بگیرید.
۳) پس از به هوش آمدن مصدوم، مسؤولیت مراقبت از او را به یک فرد مسؤول بسپارید. اگر مصدوم در میادین ورزشی دچار آسیب شده است، هرگز به او اجازه ندهید که قبل از مراجعه به پزشک، بازی را از سر بگیرد.
۴) اگر مدتی پس از وارد شدن ضربه به سر، مصدوم دچار سردرد، تهوع، استفراغ یا خواب‌آلودگی بیش از حد شده است، به او توصیه کنید که به بیمارستان مراجعه کند.
*****************************************************
![[تصویر: warning12356.jpg]]()
*****************************************************
* فشردگی مغز
تحت فشار قرار گرفتن مغز (که فشردگی مغز نامیده می‌شود) یک وضعیت بسیار جدی است و تقریباً همیشه نیاز به عمل جراحی دارد. این حالت زمانی روی می‌دهد که فشار روی مغز افزایش یافته باشد. این فشار می‌تواند ناشی از یکی از چندین علت مختلف (مثل جمع شدن خون در داخل جمجمه یا تورم بافت‌های مغزی آسیب‌دیده) باشد. فشردگی مغز معمولاً در اثر آسیب سر ایجاد می‌شود. با این حال، علل دیگری مثل سکته مغز، عفونت یا تومور مغزی، می‌توانند این حالت را ایجاد کنند. این وضعیت می‌تواند بلافاصله پس از وارد آمدن ضربه یا چند ساعت و یا حتی چند روز پس از آن، روی دهد. به همین دلیل، همیشه باید سعی کنید که وجود سابقه اخیر آسیب به سر را در مصدوم کشف کنید.
تشخیص
بدتر شدن سطح هوشیاری (ممکن است تا بی‌هوشی پیشرفت کند). ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
سابقه اخیر آسیب به سر
سردرد شدید
تنفس صدادار که در حال کند شدن است.
نبض کند اما پُر و قوی
نامساوی بودن اندازه دو مردمک
ضعف و یا فلج از یک طرف صورت و یا بدن به پایین
درجه حرارت بالا؛ چهره برافروخته
خواب‌آلودگی
تغییر قابل توجه در شخصیت یا رفتار (مثلاً تحریک‌پذیری)((()()=)[[/
فشردگی مغز در اثر خونریزی[
به دنبال آسیب به سر یا اختلالی مثل سکته مغزی، ممکن است در داخل جمجمه خونریزی روی دهد. این خون نشت کرده می‌تواند روی بافت‌های مغز فشار بیاورد.
اهداف
فراهم کردن شرایط انتقال فوری مصدوم به بیمارستان
هشدار!
اگر مصدوم بی‌هوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید . با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر مصدوم نفس می‌کشد، سعی کنید راه تنفسی را در همان وضعیت ابتدایی مصدوم باز نگه دارید.
۱) با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر مصدوم هوشیار است، وی را در وضعیت بی‌حرکتی که احساس راحتی می‌کند نگه دارید و به او اطمینان‌خاطر بدهید.
۲) علایم حیاتی مصدوم (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را به‌طور مرتب و تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، کنترل و ثبت کنید.
احتیاط!
مصدوم را از خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن منع کنید چون امکان دارد در بیمارستان، بی‌هوشی عمومی موردنیاز باشد.
*****************************************************
* شکستگی جمجمه
اگر مصدومی دچار جراحت سر شده است، دقت کنید که ممکن است شکستگی جمجمه وجود داشته باشد. مصدوم مبتلا به شکستگی جمجمه ممکن است اختلال هوشیاری داشته باشد. شکستگی جمجمه یک آسیب جدی است چون خطر صدمه به بافت مغز، چه مستقیماً به خاطر قطعات استخوانی شکسته شده از جمجمه و چه در اثر خونریزی داخل جمجمه، وجود دارد. نشت مایع زلال (مایع مغزی ـ نخاعی) یا خونابه از گوش یا بینی، نشانه یک آسیب جدی است. در هر مصدومی که دچار آسیب به سر و در نتیجه آن، اختلال هوشیاری شده است، به شکستگی جمجمه مشکوک شوید. به خاطر داشته باشید که مصدومی که دچار شکستگی احتمالی جمجمه است، می‌تواند آسیب گردنی (نخاعی) هم داشته باشد و لذا بر اساس اقدامات درمانی مربوط به آسیب گردنی، تحت مداوا قرار بگیرد .
تشخیص
جراحت یا کبودی روی سر
ناحیه نرم یا فرو رفته در پوست سر
کبودی تا تورم در پشت یک گوش
کبودی در اطراف یک یا هر دو چشم
از دست رفتن مایع زلال یا خونابه از بینی یا یکی از گوش‌ها
وجود خون در سفیدی چشم
انحراف شکل سر یا صورت یا از دست رفتن تقارن آنها
بدتر شدن سطح هوشیاری (ممکن است تا بی‌هوشی پیشرفت کند).
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسی
فراهم کردن شرایط انتقال فوری مصدوم به بیمارستان
۱) اگر مصدوم هوشیار است، به او کمک کنید تا دراز بکشد. در صورتی که آسیب گردنی وجود دارد، از چرخاندن سر خودداری کنید.
۲) با وارد کردن فشار روی محل جراحت، خونریزی پوست سر را مهار کنید. به دنبال آسیب‌های دیگر بگردید و آنها را درمان کنید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
۳) اگر از یک گوش ترشح خارج می‌شود، با یک پانسمان استریل یا لایه پوششی تمیز، روی گوش را بپوشانید و با ملایمت به کمک باند محکم کنید (مبحث « خونریزی از گوش » را ببینید). (خروجی) گوش را مسدود نکنید.
۴) تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
هشدار!
اگر مصدوم بی‌هوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی را باز کنید و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (مبحث « اقدامات نجات‌دهنده حیات » را در ببینید). با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر وضعیتی که مصدوم را در آن حالت یافتید، مانع از باز کردن راه تنفسی می‌شود و یا شما نمی‌توانید راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید، مصدوم را در وضعیت بهبود ، قرار دهید. اگر به نیروهای کمکی دسترسی دارید، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده کنید.
______________
پایان__
![[تصویر: sport_traumotology411.jpg]](http://s3.picofile.com/file/7633785692/sport_traumotology411.jpg)
قفسه سینه
وارد آمدن آسیب به قفسه سینه می‌تواند قسمتی از دنده‌های شکسته شده را از سایر قسمت‌های قفسه سینه جدا کند و حالتی به نام «قفسه سینه مواج» ایجاد کند. این قسمت جدا شده، در زمان دم به داخل کشیده می‌شود و در بازدم، رو به خارج حرکت می‌کند. این تنفس «متناقض» باعث ایجاد مشکلات تنفسی شدید می‌شود. شکستگی دنده‌های پایینی می‌تواند به اعضای داخلی (مثل کبد و طحال) آسیب برساند و خونریزی داخلی ایجاد کند.
تشخیص
بسته به شدت آسیب، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد تیز (غیرگنگ) در محل شکستگی
درد در تنفس عمیق
تنفس کم‌عمق
یک جراحت باز روی محل شکستگی که احتمالاً صدای «مکش» هوا از طریق این جراحت به داخل حفره قفسه سینه را می‌شنوید.
تنفس «متناقض»
نشانه‌هایی از خونریزی داخلی و شوک.
اهداف
نگه داشتن دیواره قفسه سینه
فراهم کردن شرایط انتقال به بیمارستان
۱) در مورد شکستگی دنده‌ها، با استفاده از یک آویز اندام بالایی ، دست را ثابت نگه دارید و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. اگر جراحت نافذ قفسه سینه وجود دارد، مصدوم را به سمت آسیب‌دیده خم کنید، روی زخم را بپوشانید و لایه پوششی را از ۳ طرف محکم بچسبانید .
احتیاط!
اگر مجبور هستید که مصدوم را در وضعیت بهبود بگذارید، وی را روی سمت آسیب‌دیده قرار دهید. این وضعیت به ریه سالم اجازه می‌دهد که با حداکثر ظرفیت کار کند.
۲) به مصدوم کمک کنید تا در یک وضعیت متمایل به سمت آسیب‌دیده که در آن احساس راحتی بیشتری می‌کند، قرار بگیرد. دست سمت آسیب‌دیده را با یک آویز بالا نگهدارنده ثابت نگه دارید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
*****************************************************
آسیب ستون فقرات
روش ایجاد آسیب، مهم‌ترین شاخص است. در صورتی که نیروهای غیرطبیعی به پشت یا گردن وارد شده باشند (به خصوص اگر مصدوم از اختلال حس یا حرکت شاکی باشد)، همواره به آسیب ستون فقرات مشکوک شوید. اگر در حادثه موردنظر، مصدوم شدیداً به جلو و عقب خم شده یا ستون فقرات دچار پیچش شده است، باید فرض کنید که او مبتلا به آسیب ستون فقرات است. خصوصاً باید دقت کنید که همواره از حرکت دادن غیرضروری سر و گردن، اجتناب کنید. اگرچه آسیب نخاع ممکن است در غیاب صدمه به مهره‌ها روی دهد، شکستگی ستون فقرات به شدت این خطر را افزایش می‌دهد. مناطقی که بیش از سایر نقاط آسیب‌پذیر هستند، عبارتند از استخوان‌های گردن و کمر.
ساختار ستون فقرات نخاع توسط مهره‌ها (استخوان‌های پشت) محافظت می‌شود. وارد آمدن آسیب به یک مهره یا یک دیسک بین مهره‌ای ممکن است به ریشه‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند یا به خود طناب، صدمه برساند.
تشخیص
اگر مهره‌ها آسیب ببیند.
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- درد در گردن یا پشت در محل آسیب؛ ممکن است سایر آسیب‌های دردناک‌تر، این درد را مخفی کنند.
- وجود حالت پلکانی، نامنظمی یا انحراف در انحنای طبیعی ستون فقرات
- حساسیت در پوست روی ستون فقرات اگر نخاع آسیب ببیند، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- از دست دادن حس یا حس غیرطبیعی (مثلاً احساس سوختن یا گزگز و مورمور). مصدوم ممکن است ذکر کند که اندام‌هایش خشک، سنگین یا فاقد مهارت‌های گذشته هستند.
- از دست دادن کنترل مثانه و یا روده
- مشکلات تنفسی
برخی از علل آسیب ستون فقرات
هریک از شرایط زیر باید وجود آسیب احتمالی ستون فقرات را به شما هشدار دهد:
- سقوط از ارتفاع
- سقوط به دلیل عدم داشتن مهارت حین ورزش‌هایی مثل ژیمناستیک یا آکروبات
- شیرجه زدن به داخل یک استخر کم‌عمق و برخورد با کف آن
- پرتاب شدن از روی اسب یا موتورسیکلت
- کاهش ناگهانی سرعت در داخل یک وسیله نقلیه
- افتادن یک جسم سنگین به روی بدن
- آسیب به سر یا صورت
اهداف
پیشگیری از آسیب‌های بیشتر
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
احتیاط!
مصدوم هوشیار است
۱) به مصدوم اطمینان خاطر بدهید و به او توصیه کنید که حرکت نکند. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
۲) پشت سر مصدوم زانو بزنید. دو طرف سر مصدوم را محکم بگیرید به طوری که دستان شما روی گوش‌های او قرار بگیرد. گوش‌ها را کاملاً نپوشانید (مصدوم باید همچنان قادر به شنیدن سخنان شما باشد). سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید. کم‌ضررترین وضعیت سر در یک مصدوم مشکوک به آسیب ستون فقرات، همین حالت است.
هشدار!
اگر مشکوک به آسیب گردن هستید، از یک امدادگر بخواهید که در زمانی که شما سر مصدوم را در وضعیت خنثی نگه داشته‌اید، چند پتو، حوله یا لباس لوله شده را در دو طرف سر او قرار دهد. تا زمانی که نیروهای خدمات پزشکی اورژانس مسؤولیت را بر عهده بگیرند، همچنان سر و گردن مصدوم را در تمام لحظات ثابت نگه دارید.
۳) همچنان سر مصدوم را تا رسیدن نیروهای خدمات پزشکی اورژانس و قبول مسؤولیت توسط آنها و بدون توجه به مدت زمانی که ممکن است این کار طول بکشد، در وضعیت خنثی نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کند.
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسی
در صورت لزوم، احیای مصدوم
پیشگیری از صدمات بیشتر نخاع
فراهم کردن شرایط انتقال فوری به بیمارستان
مصدوم بی‌هوش است
۱) پشت سر مصدوم زانو بزنید. با قرار دادن دستان خود روی گوش‌های مصدوم، دو طرف سر او را محکم بگیرید. سر مصدوم را در وضعیت خنثی (که در آن، سر، گردن و ستون فقرات همراستا هستند) ثابت کنید و نگه دارید.
۲) در صورت لزوم، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی مصدوم را باز کنید. دستان خود را در دو طرف سر طوری قرار دهید که نوک انگشتانتان روی زاویه فک قرار بگیرید. فک را به آرامی بالا بکشید تا راه تنفسی باز شود. دقت کنید که گردن مصدوم را جابه‌جا نکنید.
۳) تنفس مصدوم را کنترل کنید. اگر وی نفس می‌کشد، همچنان سر او را نگه دارید. از یک امدادگر بخواهید که با مرکز اورژانس تماس بگیرد و آمبولانس درخواست کند. اگر تنها هستید و مجبورید برای تماس با مرکز آمبولانس، مصدوم را ترک کنید و یا اگر امکان بازماندن راه تنفسی در مصدوم وجود ندارد، باید قبل از ترک مصدوم، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید.
مورد خاص
روش چرخاندن مثل الوار
در صورتی که مجبور هستید مصدوم مبتلا به آسیب ستون فقرات را بچرخانید، باید از این روش استفاده کنید. بهترین حالت برای انجام این روش، حضور ۵ امدادگر است اما این حرکت را ۳ نفره هم می‌توان انجام داد. در حالی که سر و گردن مصدوم را ثابت نگه داشته‌اید، از امدادگران بخواهید که به آرامی اندام‌های او را به حالت مستقیم درآورند. سپس، با اطمینان از اینکه همه (هماهنگ) با هم کار می‌کنند، امدادگران را هدایت کنید تا مصدوم را بچرخانند. در تمام لحظات، سر، تنه و انگشتان پای مصدوم را در یک خط مستقیم نگه دارید.
۴) اگر مصدوم نفس نمی‌کشد و نشانه‌های گردش خون وجود ندارند، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (مبحث « اقدامات نجات‌دهنده حیات » را ببینید). اگر مجبور هستید که مصدوم را بچرخانید، از روش چرخاندن مثل الوار استفاده کنید.
۵) تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
*****************************************************
درد پشت
درد ممکن است در خود ستون فقرات یا عضلات و رباط‌های اطراف آن بروز کند. در اکثر موارد، درد پشت ناشی از یک مشکل جزیی است. با این حال، درد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی باشد.
علت درد پشت
شایع‌ترین علت درد پشت عبارت است از کشیدگی بیش از حد رباط‌ها یا عضلات در نتیجه سقوط یا فعالیت طاقت‌فرسا. سایر علل شایع درد پشت عبارتند از: آسیب‌های «شلاقی» (که منجر به درد گردن می‌شوند) و بارداری و عادت ماهیانه (که کمردرد ایجاد می‌کنند). علل خطرناک‌تر عبارتند از: آسیب دیدن یک دیسک در ستون فقرات (که ممکن است نخاع یا اعصاب را تحت فشار قرار دهند یا آنها را تحریک کند) و بیماری کلیه. در صورتی که درد پشت با مواردی مثل گرفتگی عضلات، تب، سردرد، استفراغ، تهوع، اختلال هوشیاری، بی‌اختیاری (ادرار یا مدفوع) یا هرگونه از دست دادن حس یا حرکت همراه باشد، مراجعه به پزشک ضرورت خواهد داشد.[/b]
تشخیص
ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
درد مبهم تا شدید در پشت یا گردن که معمولاً با حرکت تشدید می‌شود.
دردی که به داخل اندام‌ها منتشر می‌شود و احتمالاً با گزگز و مورمور و کرختی همراه است.
گرفتگی عضلات که سبب می‌شود گردن یا پشت به حالت سفت یا خم شده درآیند.
حساسیت در لمس عضلات
اهداف
تسکین دادن درد.
در صورت لزوم، درخواست کمک پزشکی..
احتیاط!
اگر مصدوم درد شدید در پشت دارد، به او کمک کنید تا دراز بکشد و با یک پزشک تماس بگیرید.
۱) به بیمار توصیه کنید که روی یک سطح مسطح (یا روی زمین یا روی یک تشک سفت) در راحت‌ترین وضعیت ممکن دراز بکشد.
۲) به بیمار توصیه کنید که در حد توان، بی‌حرکت بماند تا درد تسکین پیدا کند. به بیمار کمک کنید تا قرص‌های ضددرد خود را بخورد. اگر علایم پایدار بودند، با پزشک خود تماس بگیرید و یا بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
درد گردن
شما می‌توانید با استفاده از یک روزنامه تا شده که با یک باند یا روسری پوشیده شده باشد، یک گردنبند موقت بسازید و (به کمک آن) درد گردن را بهبود ببخشید. مرکز این گردنبند را در جلوی گردن بیمار و در زیر چانه قرار دهید. دو انتهای آزاد (گردنبند) را به دور گردن بیمار بچرخانید و در جلو گره بزنید. مطمئن شوید که تنفس مختل نشده باشد.
مدال:
کمک به فرد دچار تروما به سر
تروما به سر
آسیب به سر عبارت است از ضربه به سر، همراه با یا بدون از دست دادن هوشیاری یا سایر علایم قابل مشاهده. بسته به ماهیت ضربه، زخم‌های سر ممکن است باز یا بسته باشند.
تمام آسیب‌های سر، جدی هستند و نیاز به ارزیابی مناسب دارند چون ممکن است به اختلال هوشیاری منجر شوند. آسیب‌های سر می‌توانند با آسیب به بافت مغز یا رگ‌های خونی داخل جمجمه و یا شکستگی جمجمه همراه باشند. آسیب سر می‌تواند سبب تکان مغزی شود که عبارت است از یک دوره کوتاه بی‌هوشی و سپس به دنبال آن، بهبود کامل. بعضی از آسیب‌های سر منجر به فشردگی مغز می‌شوند که تهدیدکننده حیات است.
توانایی شناخت نشانه‌های احتمالی فشردگی مغز و به ویژه، سطح پاسخ‌دهی بدترشونده، بسیار حایز اهمیت است. یک جراحت سر باید توجه شما را نسبت به یک صدمه زمینه‌ای عمقی‌تر (مثل شکستگی جمجمه) که می‌تواند جدی باشد، جلب کند. همچنین امکان دارد خونریزی در داخل جمجمه رخ دهد و منجر به فشردگی مغز شود. نشت مایع زلال یا خونابه از گوش یا بینی، نشانه‌ای از یک آسیب جدی است. در مورد تمام مصدومانی که دچار آسیب به سر شده‌اند، باید فرض کرد که آسیب گردنی (نخاعی) هم وجود دارد و به درمان آن پرداخت .
هشدار!
سر مصدوم را به دلیل خطر آسب گردنی (نخاعی)، بسیار با دقت حرکت دهید. راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید و تنفس را کنترل کنید. اگر وضعیتی که مصدوم را در آن حالت یافتید، مانع از باز کردن راه تنفسی می‌شود و یا شما نمی‌توانید راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید، مصدوم را در وضعیت بهبود قرار دهید. اگر به نیروهای کمکی دسترسی دارید، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده کنید.
تکان مغزی
مغزی می‌تواند آزادانه حرکت مختصری در داخل جمجمه داشته باشد و بنابراین در اثر ضربه به سر، مغز ممکن است «تکان بخورد». این حالت را تکان مغزی می‌نامند. حوادث رانندگی، آسیب‌های ورزشی، سقوط و ضرباتی که در زد و خورد به فرد اصابت می‌کنند، از شایع‌ترین علل تکان مغزی هستند. تکان مغز سبب بروز اختلال منتشر اما موقت در فعالیت طبیعی مغز می‌شود. با این حال، تکان مغزی معمولاً با هیچ صدمه پایدار مغزی همراهی ندارد. مصدوم ممکن است دچار اختلال هوشیاری شود اما این حالت فقط مدت کوتاهی (معمولاً فقط چند دقیقه) طول می‌کشد و به دنبال آن، بهبود کامل وجود دارد. بر اساس تعریف، تشخیص تکان مغزی تنها زمانی مسجل می‌شود که مصدوم به‌طور کامل بهبود یافته باشد. اگر علایمی مثل سردرد یا تاری دید در مصدومی که دچار تکان مغزی شده است، بعداً ظاهر شوند، باید وی را تحت کنترل قرار داد و به او توصیه کرد که به پزشک مراجعه کند.
تشخیص
دوره کوتاهی از اختلال هوشیاری به دنبال وارد آمدن یک ضربه به سر. ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
گیجی یا تهوع در زمان به هوش آمدن.
از دست دادن حافظ نسبت به تمام حوادثی که در زمان حادثه یا بلافاصله پیش از آسیب رخ داده‌اند.
سردرد خفیف و منتشر.
نحوه ایجاد تکان مغزی
تکان مغزی معمولاً در اثر وارد آمدن یک ضربه به سر روی می‌دهد. این ضربه سبب «تکان خوردن» مغز در داخل جمجمه می‌شود که به اختلال موقت کارکرد مغز منجر می‌شود.
اهداف
اطمینان حاصل کردن از به هوش آمدن کامل و بی‌خطر مصدوم
واگذاری مسؤولیت مراقبت از مصدوم به یک فرد مسؤول
در صورت لزوم، درخواست کمک پزشکی
هشدار!
اگر مصدوم به‌طور کامل به هوش نیامد و یا پس از بهبود اولیه، سطح پاسخ‌دهی وی رو به وخامت بود: با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
احتیاط!
تمام مصدومانی که دچار آسیب سر شده‌اند، باید از جهت آسیب گردنی هم تحت مداوا قرار بگیرند .
۱) از اقدامات درمانی مربوط به اختلال هوشیاری پیروی کنید.
۲) علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید. حتی اگر به‌نظر می‌رسد که مصدوم بطور کامل به‌هوش آمده است، وی را از نظر بدتر شدن سطح پاسخ‌دهی، تحت نظر بگیرید.
۳) پس از به هوش آمدن مصدوم، مسؤولیت مراقبت از او را به یک فرد مسؤول بسپارید. اگر مصدوم در میادین ورزشی دچار آسیب شده است، هرگز به او اجازه ندهید که قبل از مراجعه به پزشک، بازی را از سر بگیرد.
۴) اگر مدتی پس از وارد شدن ضربه به سر، مصدوم دچار سردرد، تهوع، استفراغ یا خواب‌آلودگی بیش از حد شده است، به او توصیه کنید که به بیمارستان مراجعه کند.
*****************************************************
![[تصویر: warning12356.jpg]](http://s2.picofile.com/file/7632683117/warning12356.jpg)
*****************************************************
* فشردگی مغز
تحت فشار قرار گرفتن مغز (که فشردگی مغز نامیده می‌شود) یک وضعیت بسیار جدی است و تقریباً همیشه نیاز به عمل جراحی دارد. این حالت زمانی روی می‌دهد که فشار روی مغز افزایش یافته باشد. این فشار می‌تواند ناشی از یکی از چندین علت مختلف (مثل جمع شدن خون در داخل جمجمه یا تورم بافت‌های مغزی آسیب‌دیده) باشد. فشردگی مغز معمولاً در اثر آسیب سر ایجاد می‌شود. با این حال، علل دیگری مثل سکته مغز، عفونت یا تومور مغزی، می‌توانند این حالت را ایجاد کنند. این وضعیت می‌تواند بلافاصله پس از وارد آمدن ضربه یا چند ساعت و یا حتی چند روز پس از آن، روی دهد. به همین دلیل، همیشه باید سعی کنید که وجود سابقه اخیر آسیب به سر را در مصدوم کشف کنید.
تشخیص
بدتر شدن سطح هوشیاری (ممکن است تا بی‌هوشی پیشرفت کند). ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
سابقه اخیر آسیب به سر
سردرد شدید
تنفس صدادار که در حال کند شدن است.
نبض کند اما پُر و قوی
نامساوی بودن اندازه دو مردمک
ضعف و یا فلج از یک طرف صورت و یا بدن به پایین
درجه حرارت بالا؛ چهره برافروخته
خواب‌آلودگی
تغییر قابل توجه در شخصیت یا رفتار (مثلاً تحریک‌پذیری)((()()=)[[/
فشردگی مغز در اثر خونریزی[
به دنبال آسیب به سر یا اختلالی مثل سکته مغزی، ممکن است در داخل جمجمه خونریزی روی دهد. این خون نشت کرده می‌تواند روی بافت‌های مغز فشار بیاورد.
اهداف
فراهم کردن شرایط انتقال فوری مصدوم به بیمارستان
هشدار!
اگر مصدوم بی‌هوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید . با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر مصدوم نفس می‌کشد، سعی کنید راه تنفسی را در همان وضعیت ابتدایی مصدوم باز نگه دارید.
۱) با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر مصدوم هوشیار است، وی را در وضعیت بی‌حرکتی که احساس راحتی می‌کند نگه دارید و به او اطمینان‌خاطر بدهید.
۲) علایم حیاتی مصدوم (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را به‌طور مرتب و تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، کنترل و ثبت کنید.
احتیاط!
مصدوم را از خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن منع کنید چون امکان دارد در بیمارستان، بی‌هوشی عمومی موردنیاز باشد.
*****************************************************
* شکستگی جمجمه
اگر مصدومی دچار جراحت سر شده است، دقت کنید که ممکن است شکستگی جمجمه وجود داشته باشد. مصدوم مبتلا به شکستگی جمجمه ممکن است اختلال هوشیاری داشته باشد. شکستگی جمجمه یک آسیب جدی است چون خطر صدمه به بافت مغز، چه مستقیماً به خاطر قطعات استخوانی شکسته شده از جمجمه و چه در اثر خونریزی داخل جمجمه، وجود دارد. نشت مایع زلال (مایع مغزی ـ نخاعی) یا خونابه از گوش یا بینی، نشانه یک آسیب جدی است. در هر مصدومی که دچار آسیب به سر و در نتیجه آن، اختلال هوشیاری شده است، به شکستگی جمجمه مشکوک شوید. به خاطر داشته باشید که مصدومی که دچار شکستگی احتمالی جمجمه است، می‌تواند آسیب گردنی (نخاعی) هم داشته باشد و لذا بر اساس اقدامات درمانی مربوط به آسیب گردنی، تحت مداوا قرار بگیرد .
تشخیص
جراحت یا کبودی روی سر
ناحیه نرم یا فرو رفته در پوست سر
کبودی تا تورم در پشت یک گوش
کبودی در اطراف یک یا هر دو چشم
از دست رفتن مایع زلال یا خونابه از بینی یا یکی از گوش‌ها
وجود خون در سفیدی چشم
انحراف شکل سر یا صورت یا از دست رفتن تقارن آنها
بدتر شدن سطح هوشیاری (ممکن است تا بی‌هوشی پیشرفت کند).
اهداف
باز نگه داشتن راه تنفسی
فراهم کردن شرایط انتقال فوری مصدوم به بیمارستان
۱) اگر مصدوم هوشیار است، به او کمک کنید تا دراز بکشد. در صورتی که آسیب گردنی وجود دارد، از چرخاندن سر خودداری کنید.
۲) با وارد کردن فشار روی محل جراحت، خونریزی پوست سر را مهار کنید. به دنبال آسیب‌های دیگر بگردید و آنها را درمان کنید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید.
۳) اگر از یک گوش ترشح خارج می‌شود، با یک پانسمان استریل یا لایه پوششی تمیز، روی گوش را بپوشانید و با ملایمت به کمک باند محکم کنید (مبحث « خونریزی از گوش » را ببینید). (خروجی) گوش را مسدود نکنید.
۴) تا رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
هشدار!
اگر مصدوم بی‌هوش است، با استفاده از روش «بالا راندن فک» راه تنفسی را باز کنید و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید (مبحث « اقدامات نجات‌دهنده حیات » را در ببینید). با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. اگر وضعیتی که مصدوم را در آن حالت یافتید، مانع از باز کردن راه تنفسی می‌شود و یا شما نمی‌توانید راه تنفسی را به روش «بالا راندن فک» باز کنید، مصدوم را در وضعیت بهبود ، قرار دهید. اگر به نیروهای کمکی دسترسی دارید، از روش «چرخاندن مثل الوار» استفاده کنید.
______________
پایان__